Σύμφωνα με την έκθεση του Π.Ο.Υ. και την Πανελλήνια έρευνα του ΕΠΙΨΥ για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων-μαθητών (https://www.epipsi.gr/index.php/research/97-ereuna-hbsc-who), υπάρχει μια ανησυχητική αύξηση στην προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ των εφήβων.
Κύρια σημεία:
- Αυξημένη χρήση: Το ένα τρίτο των εφήβων στην Ελλάδα (33%) βρίσκονται καθημερινά, σχεδόν συνεχώς, σε επικοινωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διεθνώς, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 36%.
- Προβληματική χρήση: Ένας στους 8 εφήβους (13%) στην Ελλάδα κάνει προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, παρουσιάζοντας συμπτώματα που μοιάζουν με εθισμό. Το αντίστοιχο ποσοστό διεθνώς είναι 11%.
- Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία: Η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει συσχετιστεί με χαμηλότερα επίπεδα ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, προβλήματα ύπνου, άγχος, κατάθλιψη και έκθεση σε εκφοβισμό.
- Ηλεκτρονικά παιχνίδια: Ένας στους 5 εφήβους (20%) στην Ελλάδα παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια υπερβολικά (4+ ώρες ημερησίως). Το αντίστοιχο ποσοστό διεθνώς είναι 22%.
- Ευάλωτες ομάδες: Τα κορίτσια είναι πιο επιρρεπή στην προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ τα αγόρια στην υπερβολική ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Οι 13χρονοι και οι 15χρονοι εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τους 11χρονους.
Η εκπαίδευση στον ψηφιακό εγγραμματισμό και η ανάπτυξη υγιών διαδικτυακών συνηθειών στους εφήβους απαιτεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση που περιλαμβάνει την ενεργή συμμετοχή σχολείων, γονέων, και της ευρύτερης κοινότητας. Ακολουθούν ορισμένες προτάσεις:
Στο σχολείο:
- Ενσωμάτωση του ψηφιακού εγγραμματισμού στο πρόγραμμα σπουδών: Αυτό περιλαμβάνει την εκμάθηση δεξιοτήτων όπως η κριτική σκέψη, η αξιολόγηση πληροφοριών, η διαχείριση της διαδικτυακής ταυτότητας, η προστασία της ιδιωτικότητας και η ασφαλής πλοήγηση στο διαδίκτυο.
- Προγράμματα ευαισθητοποίησης: Διεξαγωγή σεμιναρίων και εργαστηρίων για τους κινδύνους της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου, τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ανάπτυξη υγιών διαδικτυακών συνηθειών.
- Εκπαίδευση εκπαιδευτικών: Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να είναι ενημερωμένοι για τις τελευταίες εξελίξεις στον ψηφιακό κόσμο και να μπορούν να καθοδηγήσουν τους μαθητές τους.
Στο σπίτι:
- Ανοιχτή επικοινωνία: Οι γονείς πρέπει να έχουν ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά τους σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, να τα ενθαρρύνουν να μιλούν για τις διαδικτυακές τους εμπειρίες και να τα συμβουλεύουν για τους πιθανούς κινδύνους.
- Θέσπιση ορίων: Είναι σημαντικό να τεθούν όρια στη χρήση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών συσκευών, ειδικά πριν τον ύπνο.
- Καλό παράδειγμα: Οι γονείς πρέπει να αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά τους, υιοθετώντας οι ίδιοι υγιείς διαδικτυακές συνήθειες.
Στην κοινότητα:
- Δημιουργία ασφαλών διαδικτυακών χώρων: Οι τοπικές κοινότητες μπορούν να δημιουργήσουν ασφαλείς διαδικτυακούς χώρους όπου οι έφηβοι μπορούν να αλληλεπιδρούν και να μαθαίνουν.
- Εκστρατείες ευαισθητοποίησης: Διοργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την προώθηση της υγιούς χρήσης του διαδικτύου και την καταπολέμηση του διαδικτυακού εκφοβισμού.
- Συνεργασία με ειδικούς: Συνεργασία με ψυχολόγους και άλλους ειδικούς για την παροχή υποστήριξης σε εφήβους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χρήση του διαδικτύου.
Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι η τεχνολογία εξελίσσεται συνεχώς, επομένως η εκπαίδευση στον ψηφιακό εγγραμματισμό πρέπει να είναι μια συνεχής διαδικασία. Με την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση, οι έφηβοι μπορούν να αναπτύξουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να πλοηγηθούν με ασφάλεια και υπευθυνότητα στον ψηφιακό κόσμο.
